söz, söze muhtaç olana söylenir
söz, anlaması için söze muhtaç olan kişiye söylenir. söz söylemeden de anlayan kişiye söz söylemenin ne lüzûmu var? gökler, yerler, anlayan kişiye hep sözdür.
temel olan maksattır ; maksada bakılırsa ikilik kalmaz ; ikilik parça - buçuklardadır; temelse birdir.
bir fili , su içsin diye bir su kaynağına götürdüler. fil , kendini suda görüyor, baika bir fil var sanıyor, ürküyordu. bilmiyordyu ki kendinden ürkmektedir. zulmediş, kin güdüş, haset, hırs, insafsızlık, ululuk taslamak gibi bütün kötü huylar, sende oldu mu incinmezsin. ama bunları bir başkasında gördün mü ürkersin, incinirsin. bil ki kendinden ürkmektesin kendinden incinmektesin. insan, kendi kelliğinden, kendindeki çıbandan iğrenmez ; yaralı elini yemeğe sokar, parmağını yalar, gönlüne hiç de tiksinti gelmez. fakat bir başkasında küçücük bir çıban, yahut azıcık bir yara görse onun yediği yemekten tiksinir, o yemek, içine sinmez. işte kötü huylar da kelliklere, çıbanlara benzer. insan bunlar kendisinde oldu mu incinmez ; ama bir başkasında bu huyların pek azını bile görse ondan tiksinir. sen ondan ürküyor, kaçıyorsun ya, o da senden ürker, incinirse mâzur gör ; senin incinişin de onun için bir özürdür ; çünkü sen de onu görünce inciniyorsun ya , o da aynı şeyi sende görüyor da senden inciniyor. "inanan, inananın aynasıdır" dedi ; kâfir, kâfirin aynasıdır, demedi. ama bu, kâfirin aynası yok demek değildir ; onun da aynası vardır ama aynasından haberi yoktur.
bir padişahın gönlü sıkılmıştı, bir ırmak kıyısına oturmuştu. beyler, ondan ürküyorlar, korkuyorlardı. hiçbir sûretle yüzü gülmüyordu. bir maskarası vardı ; pek yakınıydı onun. beyler onu çağırdılar ; padişahı güldürürsen dediler, sana şu kadar dünyalık veririz. maskara, padişahın yanına vardı ; fakat ne kadar çalıştı, çabaladıysa bir türlü güldüremedi. padişah ona bakmıyordu ki bir maskaralık yapsın da onu güldürsün ; boyuna suya bakıyor, başını kaldırmıyordu bile. maskara, padişahım dedi, suda ne görüyorsun? padişah , bir kaltaban görüyorum dedi. maskara ; a âlemin padişahı dedi, bu kul da kör değil ya.
işte buna benzer hani ; sen onda birşey görüyor da inciniyorsan o da kör değil ya, senin gördüğünü o da sende görür.
fîhî mâ - fîh
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder